مليحه مددي : اسراف و آثار فردي و اجتماعي و اقتصادي آن در اسلام

چكيده

نياز به الگوي درست مصرف با تشكيل جوامع ، افزايش جمعيت و محدوديت امكانات روز به روز بيشتر خود را آشكار ساخته ، تا به آن جا كه در جهان امروز انديشمندان فراواني درصددند راه هاي جلوگيري از استفاده ي نادرست و در حقيقت اتلاف منابع را كشف نمايند .

در اصطلاح اسلامي اين اتلاف و تجاوز از حد در مصرف ، اسراف ناميده مي شود .

اسراف در لغت يعني ( در گذشتن از حد ميانه ، تلف كردن مال ، خرج بيهوده و …) و در اصطلاح به معني تجاوز  از  حد و  معيار در هر كاري است كه از انسان سر بزند .

دين اسلام ، دين جامعي است و در هر زمينه ، حدو مرزبندي كاملي دارد از جمله اسراف ، كه داراي حد و ميزاني مي باشد كه اگر آن حد رعايت نشود و زياده روي از آن شود ، اسراف به حساب مي آيد كه اين ميزان ها عبارتند از (گناهان و محرمات شرعي ، عقل ، عرف جامعه ، زمان و اشخاص) ، اسراف در بعضي مواقع و موقعيت ها مفهوم نسبي به خود مي گيرد و در بعضي حالات مطلقاً حرام است . براي مبارزه با اسراف و از بين بردن آن بايد ريشه ها و عوامل آن را بشناسيم تا بتوانيم با يك برنامه ي دقيق آن ها را بررسي كنيم كه برخي از اين ريشه هاي اسراف كه مورد بررسي قرار گرفت عبارتند از (عامل اخلاقي،خانواده ،‌ تقليد ، عامل رواني و عامل اقتصادي ) .اسراف يكي از گناهان كبيره است و زياده روي در هر كاري اسراف به حساب مي آيد و انسان ها بايد از آن دوري كنند و همين طور قبح و زشتي گناه اسراف ، در بين مسلمانان بيان شده است كه توجه و حساسيت زياد مسلمين به عمل اسراف دليل ديگري بر كبيره بودن اين گناه است.

اسراف در قرآن مجيد داراي انواع و اقسامي است كه با توجه به تفاسير مختلف براي واژه ي اسراف از قرآن مجيد مي توان اين معاني را برداشت نمود . فراموشي و كفران نعمت ، انكار و نافرماني الهي ،اسراف در قصاص ،‌كشتن به ظلم زياده روي در انتقام . اسراف در اموال يتيمان ، اسراف در نعمت ، اسراف در انفاق ، اسراف جنسي . اسراف زيان هاي زيادي هم به شخص و هم بر جامعه مسرف وارد مي كند كه به زيان هاي فردي و زيان هاي اجتماعي تقسيم مي شود نهايت اينكه لطف و رحمت خداوند شامل اسراف كاران هم مي شود او هرگز لطف و رحمت خود را از بندگانش دريغ نمي كند و همواره آنان را به توبه و اطاعت فرا مي خواند .