الامام الباقر علیه السلام : ثلاثٌ لم یجعل الله عزوجل لأحدٍ فیهنّ رُخصةً : أداء الأمانة إلی البَرّ و الفاجر ، و الوفاءُ بالعهدِ للبَرّ و الفاجر ، و برّ الوالدین برّین کانا أو فاجِرین .

سه چیز است که خداوند عزوجل دست هیچ کس را در آنها باز نگذاشته است : برگرداندن امانت به نیکوکار و بدکار ، وفا کردن به عهد و پیمان با نیکوکار و بدکار و نیکی کردن به پدر و مادر ، خوب باشند یا بد . الکافی : 2 / 162 / 15

عیار ایمان و مسلمانی، در اموری است که نشان عملی از هویت ایمانی و اعتقادی دارد. همانگونه که می دانید جایگاه امانت داری از منظر دین مقدس اسلام بسیار والا می باشد ، تا آنجا که امام صادق ع فرموده اند : امانت را به صاحبش برگردانید اگر چه قاتل حسین بن علی باشد . أمالی الصدوق / 204 / 4

حال باید دانست امانت شامل چه مواردی می شود ؛ مثال های ذیلمواردی است از اماناتی که به ما سپرده می شود :

اعـضا و نیروهای وجود انسان

راز مـردم

مال سپرده شده و …

بعضی وقت ها ما در باره اماناتی که به خودمان مربوط می شود کوتاهی می نماییم ، منظور اعضائ و جوارح بدن می باشد ، اماناتی چون گوش ، چشم و زبان و دست و پا که باید برای به نحو احسن برگرداندن به پیشگاه خداوند متعال در راهی صرف شوند که به اعتلای اسلام بیانجامد ، تا هرچه بیشتر به نحو صحیح به دستورات الهی عمل شود ، مثل غیبت نکردن با زبان ، دروغ نگفتن ، عیب جویی نکردن ، گوش ندادن به غیبت و تهمت و سخن چینی و صوت های حرام ، تماشا نکردن تصاویر بد و نگاه نکردن به آنچه که حرام است ، قدم نگذاشتن در مسیری که به هلاکت و نابودی اعتقادات و مقدساتمان منتهی می شود ، یاری نرساندن و نفشردن دستان پلید پس پرده .

راز مردم امانتی است که جنبه حیثیتی دارد درست است که ادای تمامی امانات مهم می باشد  اما نگه داشتن امانت راز بسیار مهم تر است ، وقتی کسی به ما اعتماد می کند و رازی را با در میان می گذارد قطعاً از برملا شدن آن خوفناک خواهد بود ، چرا که بخاطر فشاری که متحمل شده و بخاطر اینکه هیچ گوش شنوایی نیافته تا درد دل خویش را بازگو نموده تا کمی از دردش کاسته شود به یک دوست اعتماد نموده و راز خود را با او مطرح نموده است ، پس شایسته است که یک مسلمان راز دوست خود را در سینه نگاه دارد تا فقط مرهمی باشد برای زخم دل دوستش ، این دوست می تواند واقعا یک دوست ، یا خواهر یا مادر و پدر و برادر باشد.

مالی که به ما سپرده می شود ، می تواند یک کتاب جیبی کوچک یک بشقاب ، فرش یا وسایل بارزش تر مانند یک ماشین یا خانه ، جواهرات ، پول نقد ، یا وسایل برقی باشد ، وقتی شخصی مالی را به ما امانت می دهد با نهایت اعتماد به ما و این عقیده که هامنگونه که آن وسیله را تحویل گرفتیم به او تحویل خواهیم داد ، به انجام این کار مبادرت می ورزد  ، امان از وقتی که با بی توجهی صدمات بزرگ و یا حتی کوچک به آن وسیه وارد نمائیم ، با این برخوردها در مورد امانات سپرده شده به ما باعث ایجاد حس بی اعتمادی در طرف قرض دهنده  خواهد شد . حسی که ممکن است تعمیمی داده شده و حتی انسانهای امانت دار را هم در مواقع اضطرار دچار نااامیدی نماید !

کافیست همواره در ذهن خود به این کلام مولا علی علیه السلام : آنچه را برای خود می پسندید برای دیگران هم بپسندید و آنچه را برای خود نمی پسندید برای دیگران هم نپسندید ، پایبند باشیم ، چرا که تنها با پایبندی به این امر بسیاری از بدرفتاری ها و خیانت ها رفع خواهد شد ، مسلماً هیچ یک از ما دوست نداریم وقتی یک کتاب که حتی قطع کوچکی دارد اما برای ما فوق العاده با ارزش است با امانت دادن به شخصی دیگر ، پاره ، کثیف ، خط خورده ، باران خورده یا محتی مفقود شود !!! شاید دیگر مثل آن کتاب چاپ و منتشر نشود ، کافیست لحظه ای این تصور از ذهن ما بگذرد که ماشینی را که به دوستمان امانت داده ایم تا به یک مهمانی یا مجلس خاصی برود با خراشیدگی رنگ آن یا کثیف شدن روکش صندلی آن و یا شکستن آیینه بغل به ما برگردانده شود ، در آن لحظه چه حسی خواهیم داشت ؟؟!!

عصبانیت بسته به صدمه ای که به مال وارد شده اولین واکنشی خواهد بود که اتفاق می افتد ، وقتی با خونسردی طرف مقابل مواجه شویم این عصبانیت تشدید خواهد شد و این باعث بدبینی در امانت به افراد دیگر و حتی دروغگویی منجر خواهد شد !!!

همگی جمله معروف : یک نه و صد آسانی را شنیده ایم !!!

برای جلوگیری از جبران خسارت می گوییم نه ندارم ؛ نیست ، در حا حاضر خیر ، نمی شود!!!  و سپردن به بسیاری از افراد دیگر که مبادا جلوی فلانی سوتی دهند!!!

اگر همانگونه که برای اموال خود ارزش قائل هستیم برای اموال دیگران نیز باشیم ، قطعاً این آمار به صفر کاهش خواهد یافت .

باید خود را مقید نمائیم که وقتی چیزی را از کسی به امانت می بریم نهایت دقت را در نگهداری آن به عمل آوریم ، حتی اگر می شود کارهایی برای بهبود آن امانت نسبت به وضع اولیه اش انجام دهیم ولی اگر اعمالی که انجام می دهیم باعث صدمه زدن می شود ، از انجام آن منصرف شویم .

به موقع و در مؤید مقرر تحویل دادن امانت بیشتر از سالم تحویل دادن آن اهمیت دارد ، چرا که فرد قرض دهنده حتما برای بعد آن روز و ساعت برنامه خاصی داشته است.

یکی دیگر از اماناتی که در آن اجحاف بسیار می شود و اکثر مواقع نادیده گرفته می شود ، وقت است ، وقت انسانها امانتی است گرانبها که باید نهایت دقت در نگهداری آن به عمل آید ، وقتی کاری برای انجام به فردی که در آن زمینه خاص تخصص دارد ، سپرده می شود ، حتما باید در موعد مقرر انجام گیرد وگرنه صدمات جبران ناپذیری در پی خواهد داشت!!

 یادمان باشد ، فرصت ها مانند ابرها درگذرند

اگر من به مهمانی نهار در یک روز خاص دعوت شده باشم ، باید تمامی کارهای محوله خود را تا موعد مقرر به نحو احسن انجام دهم تا حقی از کسی ضایع نشود اما اگر در این بین فردی غیر ساعت رسمی و اداری برای انجام کاری که در حیطه وظایف من نیست به من مراجعه نماید و اصرار به انجام آن کار و اتمام مهلت آن داشته باشد و باعث شود که من از برنامه زمان بندی شده خودم عقب بیافتم ، صدر در صد مقصر است و اصلاً اجازه ندارد حق الناس و بحث ساعت کاری را مطرح نماید ، حال اگر این فرد بی ملاحظه در موقعیتی مشابه قرار گیرد ، آنروز که به میهمانی دعوت شده است این اجازه را دارد که حتی دو ساعت زودتر محل کار خود را ترک نماید !!! این مصداق ظلم نیز خواهد بود.

باید تمرین کنیم تا بتوانیم ابتدا آیینه به دست گرفته و عیوب خود را تشخیص داده و اصلاح نمائئم ، باید بتوانیم به شرط مسلمانی آنچه را برای خود نمی پسندیم در حق دیگران نیز ناپسند بدانیم .