در مثل های زیبای فارسی است که: «رسیده، رسیده خورد»، یا اینکه: «مهمان، هر که باشد، در خانه هر چه باشد». ۱

چیزی به نام «حفظ آبرو» یا «حیثیت»، برای برخی چنان تکلف آور و مشقت بار است که برای آن خود را به زحمت های بسیار دچار می کنند و به هر قیمتی شده از مهمان پذیرایی می کنند، مبادا که آبرویشان برود. البته توقعات نابجای برخی مهمانان هم در این مساله دخالت دارد.

رفت و آمدهای هزینه ساز و خرج تراش و تکلف آور، سبب کاهش دید و بازدیدها و مهمانی ها و موجب قطع رابطه ها یا کاهش و سردی آن می گردد.

 درسی از امیر مؤمنان علیه السلام بیاموزیم:
مردی حضرت علی علیه السلام را به خانه دعوت کرد. حضرت فرمود: به سه شرط می آیم. آن مرد پرسید: آن شرایط چیست ؟ امام پاسخ داد:
یکی اینکه از بیرون خانه چیزی برایم تهیه نکنی.
دوم آنکه آنچه را در خانه داری، پنهان و ذخیره نسازی (هر چه داری بیاوری).
سوم آنکه به خانواده ات اجحاف و فشار وارد نیاوری.

مرد گفت: باشد، می پذیرم.
حضرت قبول کرد و مهمان خانه او شد. ۲

این حدیث، درسهای عظیم و نکات ظریفی را بیان می کند. بعضی ها به خانواده و همسر خویش زحمت بسیار می دهند و تهیه بساط و مواد یک سفره و پخت و پز را به او تحمیل می کنند تا یک مهمانی آبرومند برپا شود. زحمتش را خانم می کشد، ولی پزش را آقا می دهد. این نوعی ستم به خانواده است و روا نیست که از سوی مرد انجام گیرد.

در مهمانی رفتن، هم مهمان نباید متوقع باشد که برای او چنین و چنان کنند و به «ماحضر» - هر چه که موجود است - قانع باشد، و هم صاحبخانه خرجی را بر خود و رنجی را بر عیال، تحمیل نکند.

رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: «مهمان تا دو شب مورد اکرام و پذیرایی قرار می گیرد. اگر شب سوم فرا رسید، دیگر او از اهل خانه محسوب می شود، هر چه که بود، می خورد.» ۳

نیز از آن حضرت روایت است:
«به خانه دیگری چنان وارد نشوید و مهمانی نروید که چیزی نداشته باشند تا خرج و انفاق کنند.» ۴
این برای حفظ آبرو و عزت صاحبخانه است که نزد مهمان شرمنده و سرافکنده نشود.

در ضرب المثل های فارسی است که: «مهمان دیروقت (یا: ناخوانده) خرجش به پای خودش است.»

۱. امثال و حکم، دهخدا، ج ۴، کلمه مهمان
۲. بحارالانوار (چاپ بیروت)، ج ۷۲، ص ۴۵۱، حدیث ۴
۳. وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۴۵۶
۴. وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۴۵۶